Автор Наташа Димитровска
Во светот во кој се стремиме кон инклузија и еднаквост, јазикот што го користиме игра клучна улога во тоа како ги гледаме и третираме лицата со попреченост. Зборовите имаат моќ – тие можат да изградат мостови на разбирање или да создадат бариери на исклучување. Затоа, важно е да научиме како да зборуваме за попреченост со почит, разбирање и емпатија.
- Користи „јазик кој го става лицето на прво место“
Наместо да кажеш „парализиран човек“ или „аутистично дете“, кажи:
- „лице со парализа“
- „дете со аутизам“
Овој пристап го става човекот пред неговата состојба и покажува дека попреченоста е само еден дел од идентитетот, а не нешто што целосно го дефинира лицето.
- Избегнувај застарени, навредливи или патетични изрази
Некои зборови кои некогаш биле нормални, денес се сметаат за навредливи. На пример:
❌ инвалид, хендикепиран, ретардиран, несреќен, жртва на болест
✅ лице со попреченост, лице со интелектуална/физичка попреченост, човек со состојба на аутизам
Понекогаш и добронамерните фрази (на пр. „тие се инспирација“, „херои“) можат да звучат патетично ако се користат премногу или без вистинска суштина.
- Прашај – не претпоставувај
Ако не си сигурен како некој сака да се зборува за неговата попреченост – прашај. Тоа е знак на почит, не на непријатност. Некои луѓе претпочитаат „јазик на идентитет“ (на пр. „аутистична личност“), додека други сакаат „јазик на личност“ (на пр. „личност со аутизам“).
- Не ги дефинирај луѓето според нивната попреченост
Попреченоста не треба да биде централна тема кога зборуваш за некого. Не вели:
„Тој е аутист и тој работи во канцеларија.“
Туку кажи:
„Тој работи во канцеларија и има состојба на аутизам.“
Со ова покажуваш дека неговата работа, интереси, хобија и карактер се исто така важни делови од неговиот живот.
- Прилагоди го јазикот според контекстот и лицето
Секој човек е различен. Некои можеби гордо ја истакнуваат својата попреченост, додека други не сакаат тоа да биде во центарот на вниманието. Прилагоди се со слушање и почит.
- Избегнувај зборови што имплицираат немоќ или зависност
Пример:
❌ „врзан за количка“
✅ „користи инвалидска количка“
Првата фраза звучи ограничувачки, додека втората ја прикажува количката како алатка за независност.
- Биди отворен за учење и корекција
Сите грешиме – важно е да бидеме подготвени да слушнеме, да се поправиме и да научиме. Ако некој те коригира, тоа не е напад – тоа е можност за раст и подобра комуникација.
Заклучок
Културата на почитување и инклузија почнува со нашите зборови. Начинот на кој зборуваме за попреченост влијае на тоа како ја третираме и како се чувствуваат луѓето што живеат со неа. Ако сакаме вистинска еднаквост, мора да започнеме со емпатичен, внимателен и едукативен јазик.
Напишете коментар