По повод 2 Април – Светскиот ден за подигнување на свеста за аутизмот
На 2 април, светот го обележува Светскиот ден за подигнување на свеста за аутизмот, ден посветен на информирање, разбирање и прифаќање на луѓето од аутистичниот спектар. Иако свеста за оваа невроразвојна состојба расте, голем број деца, млади и возрасни со аутизам сè уште се соочуваат со недоволно разбирање, стигматизација и ограничен пристап до поддршка.
Овој текст има за цел да даде јасна слика за тоа што претставува аутизмот и кои се ефективните пристапи за поддршка, со особен акцент на улогата на семејството, образовниот систем и заедницата.
Што е аутизмот?
Аутизмот или аутистичниот спектар на нарушувања (ASD) е невроразвојна состојба што влијае врз начинот на кој една личност комуницира, се однесува и го доживува светот околу себе. Пројавите се различни – некои деца имаат потешкотии со говорот, други покажуваат високо ниво на фокус или аналитичко размислување. Секое лице со аутизам е различно и има свои уникатни способности и предизвици.
Вообичаени карактеристики на аутизмот вклучуваат:
- тешкотии во социјална интеракција и комуникација;
- ограничени интереси и повторливи однесувања;
- сензорна чувствителност на звуци, светлина, текстури или мириси;
- потреба од рутина и предвидливост.
Важно е да се нагласи дека аутизмот не е болест, туку состојба која бара прилагоден пристап, поддршка и разбирање.
Од свесност до прифаќање
Иако се користи терминот „подигнување на свеста“, сè повеќе аутистични лица и активисти повикуваат на промена на фокусот – од свесност кон прифаќање. Свеста значи да се знае дека аутизмот постои; прифаќањето подразбира создавање општество кое овозможува рамноправно учество, комуникација и живеење.
Така, наместо обид да се “исправи” однесувањето на детето за да се вклопи во очекувањата, потребно е да се прилагоди средината за да одговара на неговите потреби и можности.
Пристапи и поддршка во секојдневниот живот
Иако нема „универзална формула“, постојат повеќе етаблирани пристапи кои можат да помогнат во поддршката на децата и младите со аутизам. Овие пристапи не се насочени кон “лекување”, туку кон подобрување на комуникацијата, самостојноста и учеството во секојдневните активности.
Сензорна поддршка
Многу деца со аутизам се чувствителни на звуци, допири или светлина. Прилагодувања како намалено осветлување, мирни катчиња за повлекување и сензорни алатки можат значително да го намалат нивото на стрес и да го подобрат учењето.
Визуелна комуникација
Кога говорниот јазик е ограничен, се користат визуелни средства – симболи, слики, таблички, или дигитални апликации – кои му овозможуваат на детето да изрази желби, мисли и емоции.
Структура и рутина
Децата со аутизам често имаат потреба од предвидлива средина. Визуелни распореди и јасно најавени промени помагаат во создавање чувство на сигурност и стабилност.
Социјални приказни
Социјалните приказни се кратки сценарија со илустрации кои го подготвуваат детето за секојдневни ситуации – на пример, што се случува кога одиме на лекар, на роденденска забава или кога има промена во училницата.
Инклузивно образование
Поддршката во училиште или градинка треба да вклучува индивидуализирани планови, соработка со стручни лица и обуки за наставниците. Инклузивната средина не значи само физичко присуство на детето во училница, туку активно вклучување со прилагодување на наставата според неговите можности.
Улогата на возрасните
Иако аутизмот се манифестира кај детето, начинот на кој реагираат возрасните – наставници, родители, стручни лица – е одлучувачки за квалитетот на живот. Не е потребна совршеност, туку подготвеност за учење, емпатија и флексибилност.
Наставниците не мора да бидат експерти, но можат да направат многу ако се отворени за соработка, применуваат практични алатки и комуницираат со семејството. Родителите, пак, често се најдобрите познавачи на своето дете и нивниот вклучен глас е клучен.
Патот напред
Светскиот ден за аутизмот е повеќе од симболика – тој е можност за поставување прашања, укинување на предрасуди и иницирање на промени. Не е доволно само да се зборува за свест. Потребни се ресурси, соработка, институционална поддршка и системски решенија.
Прифаќањето не значи да се занемарат предизвиците, туку да се препознае вредноста во различноста. Луѓето со аутизам не бараат сочувство – тие бараат рамноправна можност да учествуваат и да придонесуваат.
Здружението СОЛЕМ продолжува да развива обуки, едукативни материјали и поддршка за професионалци и родители со цел подобро разбирање на аутизмот и креирање на општество кое вклучува, наместо исклучува.
Напишете коментар